Το όνομα Λέντας είναι προελληνικό και ετυμολογείται από το φοινικικό Λάβι που σημαίνει Λιοντάρι ή από την προελληνική λέξη Λέβυνθος.
.
Ο Λέντας χρωστάει το όνομά του στον επιβλητικό βράχο που αποτελεί το δυτικό όριο του κόλπου και μοιάζει με καθιστό λιοντάρι. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ένα από τα λιοντάρια που έσυρε την άμαξα της Ρέας έγινε πέτρα στη θέση αυτή. Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι η Κλεοπάτρα επισκέφτηκε τον τόπο έχοντας μαζί της ένα λιοντάρι, έναν ελέφαντα και ένα κροκόδειλο. Η Κλεοπάτρα μαγεύτηκε τόσο πολύ από τον τόπο που άφησε εκεί τα ζώα της για να τον προστατεύουν. Ο βράχος που θυμίζει ελέφαντα βρίσκεται απέναντι από το ακρωτήρι Ψαμιδομούρι, ενώ με κροκόδειλο μοιάζει το ακρωτήρι του Τράφουλα. Κατά τη μινωική εποχή, υπήρξε σημαντικό λιμάνι το οποίο ήταν γνωστό ως Λεβήνα ή Λεβήν. Ποικίλα ευρήματα από αυτή την εποχή εξάλλου (μεταξύ άλλων αγγεία, κυκλαδικά είδωλα, κτερίσματα, και ένας αιγυπτιακός σκαραβαίος) εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου.
.
Ο τόπος ωστόσο είναι περισσότερο γνωστός στους αρχαιολογικούς κύκλους λόγω του ναού του Ασκληπιού («Ασκληπείο»), που ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. Ο Ασκληπιός ήταν ως γνωστόν ο θεός της ιαματικής τέχνης, για αυτό και κατέφθαναν στο Λέντα επισκέπτες τόσο από την υπόλοιπη Ελλάδα, όσο και από τη Β. Αφρική για να γιατρευτούν. Παρότι το μνημείο γνώρισε φυσικές φθορές και καταστροφές στο πέρασμα των αιώνων, διασώζονται αρκετά τμήματα του, σπουδαιότερο των οποίων είναι το ψηφιδωτό που απεικονίζει ένα ιππόκαμπο. Η πόλη - λιμάνι όπως και το ιερό γνώρισαν μεγάλη άνθηση κατά το 2ο αιώνα π.Χ όταν μετά την καταστροφή της Φαιστού η μητρόπολη τους Γόρτυνα έγινε πρωτεύουσα της Μεσαράς και αργότερα όλης της Κρήτης. Η πόλη καταστράφηκε κατά το 46 π.Χ μετά από ένα τεράστιο σεισμό αλλά ανοικοδομήθηκε κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας όπου και υπήρξε σημαντικός σύνδεσμος ανάμεσα σε Αίγυπτο και Ανατολή.
.
Σε απόσταση λίγων μέτρων από το Ασκληπιείο βρίσκεται η βυζαντινή εκκλησία του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου (15ος αιώνας Μ.Χ.), στην οποία έχουν εντοιχιστεί τμήματα από του κίονες του ναού.